Τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης πολλές εταιρείες συσσώρευσαν υποχρεώσεις προς προμηθευτές, τράπεζες, Δημόσιο και Ασφαλιστικούς φορείς (Δανειστές). Στη συνεχεία εγκαταλείφτηκαν από τους ιδιοκτήτες τους, χωρίς να τεθούν σε λύση και εκκαθάριση προκειμένου να ρευστοποιηθούν τα πάγια της εταιρείας και να εξυπηρετηθεί τουλάχιστον μέρος των υποχρεώσεων τους. Πολλές από αυτές τις εταιρείες έχουν στην κυριότητα τους και ακίνητα. Και που είναι το πρόβλημα;
Μέρος του οικονομικού κύκλου της επιχείρησης αποτελεί και η διαδικασία της εκκαθάρισης, όπου, έστω και μερικά, επέρχεται μια αποκατάσταση της ανισορροπίας που προκάλεσαν οι οφειλές της. Για την ταλαιπωρημένη ελληνική οικονομία τούτο είναι κομβικής σημασίας. Μέσω της ρευστοποίησης της εταιρικής περιουσίας και ειδικά της ακίνητης, οι ενυπόθηκες τράπεζες θα λάβουν το 65% του πλειστηριάσματος και το δημόσιο και οι προμηθευτές το 25% και 10% αντίστοιχα. Άπαντες θα ανακτήσουν, μέρος των απωλειών, μια χρονίζουσα εκκρεμότητα θα κλείσει και το ακίνητο θ’ αξιοποιηθεί από τον νέο ιδιοκτήτη. Όσο δυσάρεστο και αν ακούγεται αυτή είναι μια από τις διαδικασίες ανακύκλωσης των οικονομικών πόρων.
Όμως για να προχωρήσει νομικά η ρευστοποίηση η εταιρεία θα πρέπει να διαθέτει εκπροσώπηση, διοικητικό συμβούλιο για τις ΑΕ (τριμελές τουλάχιστον) και νόμιμο εκπρόσωπο για ΕΠΕ & ΙΚΕ. Εδώ εδράζεται η εγκατάλειψη του νομικού προσώπου από τους ιδιοκτήτες του. Είτε η θητεία του ΔΣ έχει λήξει (ΑΕ), είτε ο νόμιμος εκπρόσωπος έχει παραιτηθεί ή αποβιώσει (ΕΠΕ & ΙΚΕ). Με άλλα λόγια οι εταιρείες αυτές είναι ακέφαλες με αποτέλεσμα οι δανειστές να αδυνατούν νομικά να προβούν στη ρευστοποίηση της εταιρικής περιουσίας.
Ο νόμος προβλέπει τη δυνατότητα όποιος έχει έννομο συμφέρον να ζητήσει από το δικαστήριο τον διορισμό προσωρινής διοίκησης (άρθρο 69 ΑΚ). Προφανώς τα μέλη της προσωρινής διοίκησης που θα προταθούν από τους Δανειστές θα είναι άσχετα με την εταιρεία και τους ιδιοκτήτες αυτής. Το δικαστήριο οριοθετηθεί με τη δικαστική απόφαση το εύρος της εξουσίας της προσωρινής διοίκησης. Επομένως οι δανειστές μπορούν νομικά να καλύψουν το κενό της εκπροσώπησης.
Θεωρητικά ναι, πρακτικά όχι. Και τούτο διότι οι εταιρείες αυτές έχουν συσσωρευμένα όπως είπαμε χρέη από μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ μέχρι εκατομμύρια (βλέπε https://www.aade.gr/menoy/statistika-deiktes/dimosiopoiisi-ofeileton-me-hrei-ano-ton-150000eu) προς το Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Όπως είναι γνωστό οι δύο αυτοί φορείς έχουν αποκτήσει αυτόματες δυνατότητες αναγκαστικής είσπραξης. Μόλις διαπιστωθεί ενεργοποίηση εκπροσώπησης, έστω και προσωρινή, εξαπολύουν μέτρα αναγκαστικής είσπραξης κατά της ατομικής περιουσίας των μελών της προσωρινής διοίκησης. Οι τραπεζικοί τους λογαριασμοί δεσμεύονται προς εξόφληση των παλαιών εταιρικών χρεών η ακίνητη περιουσία τους κατάσχεται. Είναι προφανές ότι οποιοσδήποτε σώφρων άνθρωπος, θα απέρριπτε την πρόταση συμμετοχής σε προσωρινή διοίκηση σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Έτσι οι εταιρείες αυτές στροβιλίζονται ακέφαλες επί χρόνια στις οικονομικές καταστάσεις των δανειστών και στα στοιχεία οφειλετών του Δημοσίου.
Όμως έχουν πράγματι τα μέλη της προσωρινής διοίκησης ευθύνη για τα χρέη του νομικού προσώπου; Η απάντηση είναι όχι, αλλά αυτή προέρχεται αποκλειστικά από την ερμηνεία των σχετικών διατάξεων από τα ελληνικά δικαστήρια. Θεμέλιο αποτελεί η απόφαση 2030/2004 του ΣτΕ που έκρινε ότι οι διατάξεις περί της αλληλέγγυας με το νομικό πρόσωπο ευθύνης των νομίμων εκπροσώπων, ως στενώς ερμηνευτέες, δεν εφαρμόζονται προκειμένου περί προσωρινής διοίκησης που διορίστηκε με δικαστική απόφαση κατά το άρθρο 69 ΑΚ. Ομοίως ο ΑΠ με την 378/2019 απόφαση του έκρινε ότι οι σχετικές διατάξεις πρέπει να ερμηνεύονται στενά με συνέπεια η όποια ευθύνη μελών προσωρινής διοίκησης να αφορά μόνο τα όποια χρέη που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας της. Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών με την 12040/2019 απόφαση του έκρινε ότι τα διορισμένα στην προσωρινή διοίκηση ανώνυμης εταιρείας, βάσει δικαστικής απόφασης του άρθρου 69 του Α.Κ. δεν ευθύνονται για την καταβολή των οφειλόμενων εκ μέρους ανώνυμης εταιρείας προς το Ι.Κ.Α.-Ε.ΤΑ.Μ. ασφαλιστικών εισφορών. Τέλος το ΣτΕ με την 2816/2020 απόφαση του έκρινε ότι η προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη των εκκαθαριστών εταιρειών περιορισμένης ευθύνης, ανακύπτουσα κατά το μεταγενέστερο της λύσεως του νομικού προσώπου στάδιο της εκκαθαρίσεώς του, δεν καταλαμβάνει τις υπάρχουσες, κατά τον χρόνο λύσης της εταιρείας, φορολογικές της οφειλές.
Η ελληνική δικαιοσύνη, ορθά αντιλαμβανόμενη, αφενός το ρόλο των μελών της προσωρινής διοίκησης, αφετέρου της ανάγκης ακέφαλες εταιρείες να εκκαθαριστούν έχει, ήδη από το 2004 στο ανώτατο δυνατό επίπεδο του ΣτΕ, ξεκάθαρα αποσυσχετίσει την προσωπική και αλληλέγγυα με την εταιρεία ευθύνη που βαρύνει τα πρόσωπα που τα διοικούν από εκείνη των μελών προσωρινής διοίκησης και εκκαθαριστών αυτών. Και όμως το Δημόσιο συνεχίζει να καταδιώκει ανθρώπους και τις περιουσίες αυτών, που ουδεμία σχέση έχουν με τα συγκεκριμένα χρέη, αναλώνει πόρους σε ατέρμονες και αδιέξοδες δίκες που κρατούν χρόνια και εν τέλει το ίδιο εμποδίζει τη διαδικασία είσπραξης των πόρων που του αναλογούν (το 25% του πλειστηριάσματος).
Φρονώ ότι το πρόβλημα είναι προφανές, αλλά εξίσου προφανής είναι και η λύση, αυτή της ξεκάθαρης νομοθετικής ρύθμισης του ζητήματος, ώστε τα όργανα του Δημοσίου να παύσουν να καταδιώκουν μέλη προσωρινής διοίκησης και εκκαθαριστές. Έτσι θα απελευθερωθεί με ασφάλεια δικαίου η διαδικασία ρευστοποίησης, η οποία θα έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για το σύνολο της εθνικής οικονομίας.
Αθανάσιος Ρήγας, Δικηγόρος LL.M (multi), με ειδίκευση στο εμπορικό και τραπεζικό Δίκαιο.
#companies #executives
